Vòng đời của sâu đục thân bướm 2 chấm từ 45-50 ngày. -Trứng: đẻ thành ổ hình bầu dục, trên mặt phủ lớp lông màu vàng nhạt, ở giữa nhô lên. Mới đẻ trứng có màu trắng, sau chuyển ngà vàng, sắp nở màu đen. -Sâu non: đẫy sức màu trắng sữa, đầu màu nâu vàng. Chân bụng ít phát triển, móc bàn chân bụng có 28 cái xếp thành hình elip. -Nhộng: con cái có chân sau dài hết đốt bụng 5, con đực có chân sau dài tới đốt bụng 8. Nhộng mới hóa có màu trắng sữa, sau chuyển màu vàng nhạt. Nhộng làm ở lổ ra dưới gốc lúa. -Trưởng thành: Bướm đực có đầu ngực và cánh trước màu nâu vàng nhạt hình tam giác; giữa cánh có một chấm đen; từ đỉnh cánh đến mép sau có một vệt xiên màu nâu đen, mép ngoài cánh có 9 chấm đen nhỏ; mắt kép, to đen. Ngài cái có thân màu trắng vàng hoặc vàng nhạt, cuối bụng có chùm lông màu vàng nhạt, giữa cánh trước có một chấm đen. Bướm của sâu đục thân bướm 2 chấm có tính hướng sáng mạnh, vũ hóa về đêm và sau đó giao phối ngay trong đêm đó và đêm sau có thể đẻ trứng, ban ngày ẩn nấp, bị khua động thì bay sang cây khác. Bướm cái hoạt động mạnh từ 19-20giờ, ngài đực từ 23-1giờ sáng. Mỗi ngài cái đẻ từ 1-5 ổ trứng (có 100-150 quả trứng/ổ). Một năm sâu đục thân bướm 2 chấm phát sinh 6-7 lứa. Điều kiện nhiệt độ ấm nóng và ẩm độ cao thích hợp cho sâu phát sinh gây hại.
Các giai đoạn của sâu đục thân bướm hai chấm
4-Triệu chứng gây hại
Sâu non xâm nhập vào bẹ lá vào thân cắt đứt đường vận chuyển dinh dưỡng làm dảnh vô hiệu và bông bạc, ảnh hưởng đến cây lúa và năng suất lúa. Nhộng làm ổ bên trong thân lúa và bướm vũ hóa từ đấy. Sâu đục thân bướm hai chấm là loại sâu đục thân gây hại chủ yếu cho cây lúa ở nước ta. Khi bị phá hại làm cho sản lượng lúa bị giảm, ảnh hưởng đến kinh tế của nông dân. Vì vậy cần phát hiện sớm và phòng trừ một cách kịp thời. Sâu đục thân bướm hai chấm thường phát sinh gây hại nặng ở vụ lúa xuân muộn và mùa chính vụ. Các tỉnh Miền Nam và Miền Trung gây hại ở tất cả các vụ lúa, còn các tỉnh Miền Bắc những năm mùa đông rét đậm kéo dài, vụ mùa khô hạn thường phát sinh nặng. Sâu phân bố khắp các vùng trồng lúa trong nước và trên thế giới. Sâu gây hại khi cây lúa còn non thì cây lúa có thể đẻ chồi thay thế, nhưng khi hại cây lúa giai đoạn trổ thì giảm năng suất khi mật độ sâu cao
5-Phát hiện và nhận dạng
1-Trứng: Ở trứng thường đẻ ở mặt trên những phiến lá cong, ổ trứng đẻ thành cụm có lông tở đít bướm cái bao phủ. 2-Sâu non: Phát hiện buội lúa có đọt non vừ mới bị héo, nếu cây lúa chỉ có 1 lổ đục vào thì sâu non còn nằm bên trong cây lúa. Nếu cây lúa có hai lổ thủng thì sâu đã chui ra ngoài để tìn cây khác cắn phá. 3-Nhộng: nằm tại lổ đục ra ở gốc lúa, quan sát 4-5 cây lúa bị chết mới gặp một con nhộng. 4-Bướm: Bướm nằm trong tán lá lúa, khi bị khua động thì bướm bay tản ra nhiều phía. Bướm màu vàng rơm, có hai chấm đen ở hai canh trước.
6-Các biện pháp phòng trừ tổng hợp
6-1-Biện pháp canh tác -Cày lật đất, gốc rạ, làm dầm và cho nước vào trước khi gieo cấy. -Thu hoạch lúa phải cắt sát gốc, phơi khô đốt. -Dọn sạch cỏ, phát quang bờ, cắt bỏ bớt lá mạ trước khi cấy. -Điều chỉnh thời vụ để lúa trỗ lệch thời gian trưởng thành ra rộ của sâu. -Bón cân đối NPK, không nên bón quá nhiều đạm và bón đạm kéo dài. -Bố trí cơ cấu mùa vụ thích hợp. Sau khi gặt lúa, cày lật gốc rạ, phơi ải hoặc ngâm nước để diệt nhộng. -Dùng bẫy đèn bắt bướm khi bướm rộ. -Tập trung ngắt ổ trứng, gôm lại và đem tiêu huỷ. 6-2-Biện pháp sinh học a-Bảo vệ thiên địch sâu đục thân 2 chấm Sâu đục thân bướm hai chấm có các loài thiên địch quan trọng là: Các loài ong ký sinh trứng: -Ong ký sinh Telenomus rowant (Gahan) - (Scelionidae). -Ong ký sinh Telenomus dignoldes (Nixon) - (Scelionidae). -Ong ký sinh Telenomus dignus (Gahan) - (Scelionidae). -Ong ký sinh Tetratichus schoenobii (Ferriere) - (Eulophidae). -Ong ký sinh Tetratichus ayyai (Rohwer) - (Eulophidae). -Ong ký sinh Trichogramma sp. - (Trichogrammatidae). Các loài ong, ruồi và nấm ký sinh ấu trùng và nhộng -Ong ký sinh Rhaconotus schoenobivorus (Rohwer) - (Braconidae). -Ong ký sinh Tropobracon schoenobii (Viereck) - (Braconidae). -Ong ký sinh Bracon chinensis (Szepligeri) - (Braconidae). -Ong ký sinh Chelonus munakatae (Munakata) - (Braconidae). -Ong ký sinh Hygroplitis russatus (Haliday) - (Braconidae). -Ong ký sinh Cotesia flavipes (Cameron) - (Braconidae). -Ong ký sinh Exoryz schoenobii (Wilkison) - (Braconidae). -Ong ký sinh Elasmus albopictus (Croford) - (Elasmidae). -Ruồi ký sinh Sturmiopsis inferens (Towersend) - (Tachinidae). -Nấm bột ký sinh Beauveria bassiana (Balsamo) Vuillemin- (Entomophthoraceae). Các loài thiên địch ăn thịt -Kiến lửa đồng Odontoponera transversa (Smith) - (Formicidae). -Kiến 3 khoang Pcederus fuscipes (Curtis) - (Staphylimidae). -Bọ cánh cứng 3 khoang Ophionea ishii (Habu) - (Carabidae). -Dế nhảy Metioche vittaticolis (Stal) - (Grillidae). -Dế nhảy Anaxipha sp. - (Grillidae). -Con đuôi kìm Chlaenius posticalis (Motschulky) - (Carabidae). -Nhện Lycosa Lycosa pseudoannulata (Boesenberg& Strand) - (Lycosidae). -Nhện lưới Oxyopes javanus (Thorell) - (Oxyopidae). Bảo tồn thiên địch trên đồng ruộng rất đơn giản bằng các biện pháp sau đây: 1-Không phun thuốc trừ sâu sớm trên ruộng lúa. 2-Tạo điều kiện cho thiên địch có nới trú ẩn và phát triển. 3-Khi phun thuốc BVTV phải lựa chọn những loại thuốc ít ảnh hưởng thiên địch nhất. b-Trồng hoa trên bờ ruộng để thu hút thiên địch ngay từ đầu vụ. Áp dụng Công nghệ sinh thái (hay trồng hoa trên bờ ruộng) là một tiến bộ mới nhất trong phòng trị sinh học đối với côn trùng gây hại lúa và có tác dụng đặc biệt với sâu cuốn lá nhỏ hại lúa. Công nghệ sinh thái được Viện Nghiên Cứu lúa quốc tế IRRI khuyến cáo triển khai trên nhiều nước Đông Nam Á như ở Việt Nam, Philippines, Indonesia... Nên trồng hoa sớm trên bờ ruộng để cung cấp nguồn dinh dưỡng cho các loài thiên địch ký sinh thuộc các loài ong ngay từ đầu vụ. Hoa trên bờ ruộng có tác dụng thu hút các loài ong ký sinh đến trú ngụ và chúng tìm trứng sâu và sâu non để ký sinh khi lúa đang đẻ nhánh. Từ đó giảm đáng kể mật độ sâu trên đồng ruộng.
6-3- Biện pháp hóa học
Khi dùng thuốc hoá học phải tuân theo nguyên tắc 4 đúng. Các hoạt chất và thuốc thương phẩm tương ứng có thể tìm thấy trong Danh mục thuốc bảo vệ thực vật được phép sử dụng tại Việt Nam. Trước khi sử dụng xem kỹ hướng dẫn trên nhãn thuốc. Một số loại thuốc trừ sâu đục thân 2 chấm phổ biến: 1-Rải thuốc Padan 5H trong giai đoạn lúa đẻ nhánh - Lượng dùng: 20-25 kg/ha. - Ruộng cần ngập nước 10-15 cm, Padan có tác dụng thấm ngang ( không lưu dẫn), khi sâu ăn đỉnh sinh trưởng của cây lúa phía dưới mặt nước sâu ăn phải thuốc nên bị chết. 2-Rải thuốc Basudin 10 H (Hoạt chất Diazinon) -Lượng dùng: 20-25 kg/ha. 3-Rải thuốc Regent 0.3 G -Lượng dùng: dùng 20-25 kg/ha 4-Phun các loại thuốc trừ sâu lưu dẫn như Regent 800 WP, Planate...theo lượng khuyến cáo. Bài đăng của Trạm BVTV huyện Vĩnh Hưng- Long An